Wynalezienie szczepionek jest jednym z kluczowych momentów w historii medycyny i ratunkiem dla wielu milionów ludzkich istnień. Dzięki szczepionkom udało się pozbyć lub znacznie zmniejszyć niebezpieczeństwo związane z groźnymi chorobami zakaźnymi. Przykładem jest walka z ospą prawdziwą, którą prowadzono od tysiącleci. Komu musimy podziękować za ten wkład w medycynę? I jak w tym pomogły krowy i kury?
Nazwa wakcynologia pochodzi od łacińskiego słowa vaccinus, oznaczającego „krowi” i ma związek z pierwszą szczepionką.
XVIII-wieczny angielski lekarz Edward Jenner – był wyśmienitym obserwatorem otoczenia. Zauważył, że ludzie pracujący przy krowach nie chorują na ospę. A w trakcie swoich badań odkrył, że jeżeli zachorują, to tylko na lżejszą odmianę ospy, nazywaną krowianką.
To właśnie eksperyment Jennera dał początek szczepieniom! 14 maja 1796 roku – naukowiec przeprowadził ryzykowny eksperyment. Wprowadził ropę z pęcherza na dłoni kobiety dojącej krowy w dwa nacięcia na ramieniu ośmioletniego chłopca Jamesa Phippsa. Wszczepił chłopcu krowiankę. Po nadzwyczaj łagodnym przebiegu choroby James wyzdrowiał, a po roku okazało się, że został uodporniony także na ospę prawdziwą. Odkrycie szczepionki na ospę pomogło wyeliminować straszną chorobę, która wcześniej zabijała 5 milionów osób rocznie. Ospa praktycznie przestała istnieć w wyniku celowego działania człowieka.
Następny krok w rozwoju wakcynologii wykonał Ludwik Pasteur. Asystent Pasteura pozostawił w laboratoryjnej szafce hodowlę zarazków cholery drobiu, przeznaczoną do podania kurom i całkowicie o niej zapomniał. Po kilku tygodniach Pasteur wstrzyknął ptakom cholerę. Wbrew oczekiwaniom kury nie zachorowały.
Naukowiec zorientował się, że ma do czynienia z epokowym odkryciem: przez poddanie bakterii różnym czynnikom fizycznym (temperatura, powietrze) można uzyskać osłabienie ich właściwości chorobotwórczych. Pasteur przewidział, że podanie zwykłych zarazków po podaniu osłabionych nie powinno wpłynąć na zdrowie zwierząt. W 1881 r. on potwierdził to w publicznym doświadczeniu, uodparniając owce na laseczki wąglika, a następnie udowadniając ich odporność. Naukowiec nie zatrzymał się na tym i w 1885 roku stworzył szczepionkę przeciw wściekliźnie, którą 6 czerwca tego samego roku zastosowano po raz pierwszy. Szczepionka została podana 9-letniemu Józefowi Meisterowi pogryzionemu przez chorego na wściekliznę psa. To uratowało chłopcu życie.
Podsumowując, wynalezienie szczepionek znacznie zmniejszyło skutki wielu chorób zakaźnych, np. gruźlicy, błonicy, krztuśca, tężca. Dla tego w latach 60-tych XX w. wprowadzono w kraju Program Szczepień Ochronnych z podziałem na szczepienia obowiązkowe i zalecane. Doroczny kalendarz szczepień dostępny jest na stronie Państwowego Zakładu Higieny – Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego i również na naszej stronie gcz.gdynia.pl.
Źródła: https://www.ceestahc.org/pliki/polecamy/szczepionki/szczepionki_czesc_1.pdf
https://www.medme.pl/artykuly/szczepionki-dla-dzieci-platne-czy-bezplatne-za-i-przeciw,72449.html
