ZDROWIE PSYCHICZNE W OKRESIE PÓŹNEJ DOROSŁOŚCI:

Naturalne zmiany zachodzące w psychice wraz z wiekiem to pogorszenie pamięci, spowolnienie reakcji i trudności w rozwiązywaniu abstrakcyjnych problemów przy zachowanej zdolności zapamiętywania i nabywania nowych umiejętności oraz radzenia sobie z problemami codziennego życia.

Niepokoić powinny:

• częstsze zapominanie (szybka zmiana);
• zapominanie o ważnych wydarzeniach, zaplanowanych spotkaniach towarzyskich, wizytach u lekarza;
• gubienie wątku w trakcie rozmowy, czytania książki lub oglądania filmu;
• coraz bardziej utrudnione podejmowanie decyzji, planowanie kolejnych etapów wykonania zadania lub rozumienie instrukcji;
• problemy z orientowaniem się w znanym otoczeniu;
• wzrastająca impulsywność – nagłe wybuchy złości, płaczu;
• narastające problemy z oceną sytuacji;
• pojawienie się zachowań i wypowiedzi nieodpowiednich w sytuacjach, w których się znajdujemy;
• utrata wrażliwości na uczucia innych ludzi;
• ciągłe poczucie smutku, płaczliwość, poczucie pustki lub braku nadziei;
• wybuchy złości, drażliwość, poczucie sfrustrowania nawet drobnymi sprawami;
• utrata zainteresowań większością dotychczas preferowanych aktywności lub znaczne ograniczenie spotkań z rodziną i przyjaciółmi;
• zmniejszona lub zwiększona ilość snu, problemy z zasypianiem, wybudzenia w nocy, wczesne wybudzanie się;
• brak chęci do podejmowania jakichkolwiek działań;
• powtarzające się czynności podejmowane jakby przymusowo;
• zapominanie o higienie, brak dbałości o wygląd;
• ciągłe zmęczenie i brak energii;
• zmniejszenie łaknienia lub objadanie się;
• ciągłe uczucie napięcia, niepokoju, pobudzenia;
• nagłe lub bardzo nasilone spowolnienie myślenia, mówienia lub poruszania się;
• poczucie braku wartości, poczucie winy, rozmyślanie o porażkach z przeszłości, obwinianie się;
• częste myśli o śmierci, braku sensu życia, poczucie, że życie jest puste,
• myśli o odebraniu sobie życia;
• dolegliwości bólowe, głównie bóle głowy i kręgosłupa, kołatania serca, duszność, mimo wykluczenia objawiających się tak chorób somatycznych;
• zwracanie uwagi przez rodzinę i przyjaciół na którekolwiek z powyższych zmian.

 

Co powinniśmy zrobić jeśli zaobserwujemy takie objawy u siebie lub swoich bliskich?

W pierwszej kolejności możemy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który wstępnie oceni problem, zleci badania mogące wyjaśnić przyczynę występujących problemów lub pokieruje nas
do odpowiedniego specjalisty. Od lekarza rodzinnego możemy otrzymać skierowanie do neurologa i/lub psychologa. Bez skierowania możemy udać się do lekarza psychiatry. Dokładne badanie przez neurologa, psychologa i psychiatrę oraz zlecone przez lekarzy badania umożliwią rozpoznanie przyczyny zaobserwowanych objawów – np.: zaburzeń neuropoznawczych (zwanych dawniej otępieniem, demencją), depresji, zaburzeń lękowych (historycznie nazywanych nerwicą). Właściwe rozpoznanie umożliwi zastosowanie odpowiedniego leczenia mogącego doprowadzić
do całkowitego ustąpienia objawów (depresja, zaburzenia lękowe) lub zmniejszenia nasilenia objawów, spowolnienia narastania objawów i opóźnienia pojawienia się kolejnych dolegliwości.

 

Jak zapobiegać chorobom psychicznym w wieku podeszłym?

Podstawowe znaczenie w zapobieganiu wszystkim chorobom ma styl życia. Najistotniejszym elementem trybu życia jest aktywność fizyczna nie tylko pod postacią zaplanowanych ćwiczeń fizycznych, ale również w sposobie wykonywania czynności dnia codziennego. Kolejnym elementem jest dieta bogata w surowe owoce i warzywa, produkty pełnoziarniste, dostarczająca właściwe ilości błonnika, białka, tłuszczu, cukru, witamin i mikroelementów. Ważne jest ograniczenie przyjmowanych cukrów prostych i soli. Stan zdrowia znacznie pogarszają używki – papierosy i alkohol. Korzystne działanie alkoholu, nawet w małych ilościach, jest mitem.

Ważne jest utrzymanie aktywności intelektualnej – jak choćby nauka języków obcych czy rozwiązywanie zagadek logicznych, krzyżówek, rebusów. Niezbędne dla zdrowia psychicznego są także kontakty z przyjaciółmi i rodziną. Warto nawiązać relacje z sąsiadami i osobami z najbliższego otoczenia, zwłaszcza w przypadku mieszkania w pojedynkę, zawsze trzeba szukać kogoś, na kogo można liczyć w razie niedyspozycji.

Starość może być okresem realizacji nowych zadań, rozwijania zainteresowań, kontynuowania działalności twórczej. Ten naturalny etap życia, któremu towarzyszą, potęgowane przez obecne wzorce kulturowe, lęk i niepewność, wymaga adaptacji i wielu przewartościowań, by zgodnie z myślą Antoniego Kępińskiego (z książki „Rytm życia”) stał się czasem syntezy życia i nadawania mu sensu.

 

Autor: lekarz Paweł Jastrzębowski, specjalista psychiatra
Kontakt tel. 698 675 013, mail: psychiatrapawelj@wp.pl

 

Zaburzenia mowy u osób w starszym wieku

Wiele chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego zaczyna się od problemów w komunikacji lub wystąpienia zaburzeń poznawczych – pamięci, uwagi, koncentracji. W przypadku wielu chorób neurodegeneracyjnych szukanie pomocy u specjalistów jest zapoczątkowane obserwacjami osób bliskich. To oni pierwsi zauważają pogorszenie stanu funkcjonowania.

Co powinno nas zaniepokoić:

• Niepłynność i zwolnienie procesu mówienia,
• Gubienie słów w zdaniu,
• Problem w formułowaniu dłuższych wypowiedzi,
• Trudności z rozumieniem długich wypowiedzi,
• Brak dostępu do wiedzy pojęciowej ,
• Utrata wątku rozmowy,
• Wypowiedzi krótkie poprawne, ale tylko w odpowiedzi na pytania,
• Bezcelowa wielomówność, często oceniana przez bliskich jako ”potok słów”.

 

Co należy zrobić:

• Udać się do lekarza rodzinnego lub lekarza specjalisty (neurologa, geriatry czy psychiatry) i porozmawiać o swoich obserwacjach.
• Umówić się na konsultację do neurologopedy lub psychologa w poradni AFA-CENTRUM w Fundacji „Między Słowami” . Aby uczestniczyć w projektach prowadzonych przez Fundację „Między Słowami” należy posiadać ważne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które można uzyskać, składając stosowne dokumenty do Powiatowego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności (Gdyńskie Centrum Zdrowia).
  Fundacja Wsparcia Osób z Zaburzeniami Komunikacji „Między Słowami” funkcjonuje od 2010 roku w Gdyni. Prowadzi poradnię AFA-CENTRUM, zatrudnia zespół neurologopedów i psychologów – specjalistów w zaburzeniach mowy i funkcji poznawczych. Pomagamy:
• Osobom po udarze mózgu, które straciły mowę – mają afazję.
• Seniorom mającym problemy poznawcze wynikające z chorób otępiennych.
• Osobom po wypadkach i chorobach nowotworowych mózgu.
• Opiekunom osób z afazją i problemami poznawczymi.

 

Co oferuje Fundacja:

• Bezpłatne porady: prawne, neurologopedyczne i psychologiczne dla osób z afazją i ich opiekunów w ramach projektu współfinansowanego przez PFRON „Żyć z afazją”. Porady mogą być udzielone telefonicznie pod numerem tel. 535 600 019 lub osobiście podczas wcześniej umówionego spotkania.
• Zajęcia grupowe dla osób z afazją i seniorów – projekt „Afa-Integracja” współfinansowany przez Gdyńskie Centrum Zdrowia.
• Psychologiczne wsparcie opiekunów.

 

Kontakt: Fundacja Wsparcia Osób z Zaburzeniami Komunikacji „Między Słowami” Gdynia ul. Traugutta 2 (wejście od ulicy Władysława IV)

telefon: 535 600 019, 501 595 211, rejestracja: 535 937 019

www.miedzy-slowami.org.pl , fundacja@miedzy-slowami.org.pl

Opracowanie własne na podstawie wykładu pt. „Pomoc osobom z zaburzeniami mowy” K. Urbańska Fundacja Wsparcia Osób z Zaburzeniami Komunikacji „Między Słowami”, Gdyńskie Targi Zdrowia, 06.10.2018.